Padişahım, Naber

"Demir veya madenin cevherinde kabiliyet varsa
Ustanın ustalığının eseri (terbiyesi) onda görülür.
Kabiliyeti olmayan demiri parlatmaya,
Hiçbir ustanın gücü yetmez, çünkü onda yetenek yoktur."

Şeyh Sadi üstadımız böyle buyuruyor da hakkı kendisine teslim edilmiyor ne hikmetse. Karşımızda onlarca öğrenci. Sınıf sınıf. Okul okul. Rengarenk ve alabildiğine farklı. Yani her akıl aynı değil. Her öğrenci bilgi bakımından, kabiliyet bakımından bir değil. Bir olmaları da mümkün değil. Ama sistem "aynı" olsunlar istiyor. Tekdüze. Tek tip.

Asla mümkün değil.

Meselimiz şu minvalde efendiler:

Hükümdarlardan biri vezirine, oğlunun hocasıyla ilgili yakınıyordu:

- Ben oğlum ilim öğrensin istiyorum... Benim yerime iyi bir hükümdar olsun... Ama o devamlı müzikle, sazla, sözle uğraşıyor... Zannımca hocası onu, vasfına yakışır şekilde yetişmesi yönünde destekleyemiyor.

Vezir:

- Hükümdarım, hocanın elinde mucize yok! Çocuğun neye yeteneği varsa hocası ancak onda ilerlemesine yardım edebilir. İnsanın doğası değiştirilemez. Terbiye yaratılışa bağlıdır.

Hükümdar düşüncesinin arkasındaydı... Doğuştan sahip olduğumuz yetilerin, terbiye ile değiştirilebileceğini savunuyordu... Bunu kanıtlamak için de bir akşam sarayda eğlence tertip ettirdi. Eğlence arasında eğitimli kedilerin bir gösterisi vardı. Kediler, sırtlarına konan tabağı ve tabağın içindeki yanan mumları düşürmeden itinayla taşıyorlardı. Hükümdar vezire, kedileri göstererek:

- Görüyor musun? dedi. Terbiye ile neler başarılabiliyor...

Vezir karşılık vermedi, olumlu ya da olumsuz... Başka bir eğlence gecesini bekledi ve bu geceye gelirken de yanında birkaç tane fare getirdi gizlice. Kedilerin gösterisi başladığında, fareleri kedilere doğru salıverdi. Fareleri gören kediler, sırtlarındaki tabağı, mumu unutup farelerin peşine düştüler. Mumlar bir yana, tabaklar bir yana yuvarlandı... Yanan mumlardan, halılar tutuştu... Ortalık bir anda tarumar oldu... Bu sırada vezir ise padişaha sokulup; iddiasını destekler kanıtı gururla seyrederek şöyle dedi:

- Gördünüz mü padişahım, terbiye yaratılışa bağlıdır!