Benim mahlaslarım vardı

Biliyoruz ki mahlas "şairin takma adı, müstearı"dır. Bir nevi imzasıdır ki mahlas, o şairle özdeşleşir, şairin etiketi olur. Konu ile ilgili şöyle birkaç ilmi tespiti nakledip asıl maksadımıza gelelim:

Arapça menşeli bir kelime olan mahlas, sözlüklerde “kurtulma yeri, sığınılacak yer” gibi anlamlara gelmekle birlikte, dilimizde bu anlamlarından ziyade bir edebiyat terimi olarak tanınmıştır. Kelime bu manada ise “şairlerin, şiirlerinde kullandıkları takma adlar ve sanat isimleri” şeklinde tanımlanabilir. Sanatçıların kendilerine niçin bir mahlas alma / bulma ihtiyacı duydukları izah edilirken, bu düşüncenin altında sanatçıların Allah veya hükümdar karşısında kul veya teba pozisyonunda bulunmaları sebebiyle, eserlerinde gerçek isimlerini kullanmalarının bir saygısızlık olacağı düşüncesinin yattığı ifade edilmiştir. Mahlas aynı zamanda, Nedim’in şu beytinde ifadesini bulduğu şekliyle adeta şairin eserine attığı imza hükmündedir:

“Ma'lûmdur benim sühanım mahlas istemez
Farkeyler anı şehrimizin nükte-danları”

Nedim koymuş imzayı. Biz yine de irdelemeye devam edelim:

Ömer Faruk Akün, mahlasların alınış sebeplerini şu on bir başlık altında tasnif etmiş:

1. Psikolojik bir durum ve tutumu aksettirenler: Fevrî, Huzûrî, Gamî, Neşâtî, Zârî, Sükûnî... [Sükûtî]
2. Kazanılmış bir meziyeti, alışkanlık haline gelmiş bir davranışı bildirenler: Bezmî, Mahremî, Hemdemî, Ülfetî, Duayî, Şükrî, Kabûlî, Gayretî, Ümîdî... [Aşkî]
3. Üstünlük iddiası olanlar: Ulvî, İzzetî, Bülendî, Kebîrî, Hâkânî, Ferîdî... [Kaptanî]
4. Kendilerini cennete yaraşır ilâhi makama yakın bulanlar: Adnî, Firdevsî, Riyâzî, İlâhî, Ledünnî, Kurbî, Yakînî... [Kevserî]
5. Tabiattan alınanlar: Bahrî, Âbî, Fezâyî, Şemsî, Mihrî, Ahterî, Ra’dî, Andelîbî, Kebûterî... [Turabî]
6. Mahviyet, kendini hor görme, bir düşkünlük hali, bir hayat arızası veya talihsizlik bildirenler: Gubârî, Hâkî, Za’îfî, Sâilî, Fakîrî, Garîbî, Cüdâyî, Aczî, Mahvî, Helâkî, Cefâyî, Günâhî, Özrî... [Perişanî]
7. Bir kavram etrafında toplananlar: Bediî, Beyânî, Fehmî, Fikrî, Lisânî, Nutkî, İlmî, Fünûnî... [Feciî]
8. İntisap edilen bir şahsiyetten veya babanın meslek ve payesinden gelenler: Askerî, Ca’ferî, Destârî, Gülşenî, Mekkî, Mîrî, Mu’îdî... [Hicrî]
9. Doğrudan doğruya meslekleriyle hüner sahibi oldukları iş ve sanatlardan alınanlar: Kâtibî, Nakşî, Şehdî, Huffî... [Amelî]
10. Sadece isim yapısında olanlar: Nedîm, Selîm, Sâlim, Âsım... [Kâni]
11. Yer adlarından alınanlar: Rûmî, Gülşehrî, Niksârî... [Kayserî]

Köşeli parantezler ve içerisindeki mahlaslar bana ait. Bu araştırmaya ve güzel değerlendirmeye mütevazı bir katkım olsun için "müstear" mübtelası hüviyetimle şahsiyyetime uygun müstearlar seçiverdim.

Cümleye hayırlı olsun.
Ey Kânî